„Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 r. są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy.”

Józef Piłsudski, 21 stycznia 1919 r

W 2023 r. przypada 160 rocznica wybuchu powstania styczniowego – największego, najbardziej masowego i najdłużej trwającego  zrywu narodowowyzwoleńczego pod zaborami. Powstanie było wyrazem szczerego patriotyzmu wszystkich warstw społecznych; udział w nim wzięli przedstawiciele inteligencji, ziemiaństwa, szlachty i chłopów.

Wybuchło 22 stycznia w Królestwie, a 1 lutego na Litwie.  Na przygotowanej z tej okazji wystawce przypomniano przyczyny wybuchu powstania,  najważniejszych dowódców oddziałów powstańczych. Przedstawiono sylwetki dyktatorów, czyli głównych dowódców powstania: Ludwika Mierosławskiego, Mariana Langiewicza i Romualda Traugutta.

Klęska powstania sprawiła, że romantyczne wizje walki o wolność ustąpiły ideom pozytywistycznym: pracy organicznej i pracy u podstaw. Powstanie odbiło się szerokim echem w kulturze polskiej: literaturze i sztuce. Na wystawce przedstawiono utwory literackie, poruszające tematykę powstania, zarówno w epoce pozytywizmu, jak i późniejszej Młodej Polsce,  oraz dzieła malarskie i muzyczne.   

Szczególnym zjawiskiem okresu powstania styczniowego była tzw. żałoba narodowa, przejawiająca się charakterystycznym ubiorem i biżuterią. Na wystawce poświęcono jej dużo miejsca, podkreślając znaczącą rolę kobiet w kultywowaniu tradycji patriotycznych, żałobie narodowej i samym powstaniu.